Vụ cháy xảy ra tại chung cư Carina Plaza rạng sáng 23/3 khiến 13 người chết, nhiều người bị thương và rất nhiều căn hộ bị hư hỏng, …Vậy những thiệt hại trên sẽ được giải quyết như thế nào?
Trước hết phải điều tra nguyên nhân để cá thể hóa trách nhiệm
Vụ việc xảy ra có hậu quả, thiệt hại rất nghiêm trọng. Tuy nhiên, để xác định trách nhiệm đền bù về tài sản hay bồi thường thiệt hại trong vụ việc thì trước hết cần xác định được nguyên nhân của vụ cháy, bên nào đã có những vi phạm dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như vậy.
Theo điều tra ban đầu của cơ quan điều tra, nguyên nhân phát cháy từ một xe máy. Từ chiếc xe này đã cháy lan sang các phương tiện khác và cháy sang các khu chung cư phía trên. Như vậy, cần phải xác định nguyên nhân cháy nổ từ phương tiện này là hành vi có chủ ý hay vô ý.
Nếu có căn cứ xác định, chủ phương tiện có hành vi cố ý gây cháy nổ thì với hậu quả xảy ra sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng về Tội giết người (Điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015) và Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178 Bộ luật hình sự năm 2015). Ngoài ra, nếu đối tượng thực hiện hành vi phạm tội vì động cơ chính trị, nhằm mục đích chống chính quyền nhân dân thì sẽ phải chịu trách nhiệm về Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân theo quy định tại Điều 113 Bộ luật hình sự năm 2015.
Bên cạnh đó, cần xem xét hệ thống PCCC tại đây, từ khâu thiết kế cho đến khâu quản lý, vận hành, bảo trì thậm chí là việc kiểm tra, chấp thuận. Cụ thể, trong trường hợp này cần xem xét chủ đầu tư trực tiếp thực hiện quản lý vận hành hay là sử dụng dịch vụ từ đơn vị quản lý vận hành khác. Việc này được thực hiện trên cơ sở hợp đồng. Nên nếu chất lượng công việc không được đảm bảo, hệ thống PCCC không hoạt động tốt hay thậm chí là không hoạt động dẫn đến thiệt hại nặng nề thì có trách nhiệm của đơn vị quản lý vận hành, bảo trì nhà chung cư. Nếu đơn vị quản lý vận hành, bảo trì nhà chung cư mà không thực hiện, hoặc thực hiện không đúng quy định của luật PCCC dẫn tới hậu quả đặc biệt nghiêm trọng sẽ phải chịu trách nhiệm về Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy (Điều 313 Bộ luật hình sự năm 2015).
Cư dân được bồi thường thiệt hại thế nào?
Thứ nhất, trường hợp xác định người có lỗi (vô ý hay cố ý) gây cháy nổ dẫn tới thiệt hại, ngoài trách nhiệm hình sự thì phải chịu trách nhiệm bồi thường dân sự theo quy định tại các Điều 589, 590, 598 Bộ luật dân sự năm 2015.
Thứ hai, nếu người của pháp nhân gây ra thì pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người của mình gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao; nếu pháp nhân đã bồi thường thiệt hại thì có quyền yêu cầu người có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, trường hợp cháy nổ được xác định là rủi ro.
Theo khoản 9 Điều 38 Thông tư 02/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng ban hành quy chế quản lý, sử dụng nhà chung cư, chủ đầu tư dự án xây dựng nhà chung cư có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc theo quy định của Luật Phòng cháy, chữa cháy và pháp luật về kinh doanh bảo hiểm. Khi xảy ra hỏa hoạn người dân sẽ được bảo hiểm chi trả trừ một số trường hợp loại trừ trách nhiệm được ghi trong hợp đồng bảo hiểm các bên ký kết như do tác nhân con người gây ra.
Trường hợp cư dân đã đóng tiền mua bảo hiểm nhưng Ban quản trị không mua hoặc chưa mua thì họ có trách nhiệm phải bồi thường toàn bộ thiệt hại cho các chủ hộ. Đối với những cá nhân, chủ hộ trong chung cư mà không mua bảo hiểm thì sẽ không được bồi thường.
Thông tư 220/2010/TT-BTC hướng dẫn thực hiện chế độ bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc quy định về mức phí tham gia bảo hiểm cháy nổ đối với mỗi căn hộ là khác nhau, dựa theo tỷ lệ diện tích. Do đó, việc chi trả bảo hiểm sẽ được thực hiện theo tỷ lệ mức phí mà người dân tham gia bảo hiểm đã đóng. Đối với các tài sản gắn liền với căn hộ thì mức chi trả cũng sẽ được tính theo tỷ lệ này.
Đối với những thiệt hại nằm ngoài phạm vi bảo hiểm thì người dân có thể yêu cầu người có lỗi bồi thường thiệt hại. Nguyên tắc bồi thường là thiệt hại thực tế và cư dân phải có nghĩa vụ chứng minh. Nhưng khó khăn lớn nhất khi yêu cầu người có lỗi bồi thường chính là thiện chí và khả năng tài chính
